اضطراب و استرس فراگیر، اختلالی است که باعث می‌شود افراد به طور دائم در انتظار اتفاقات بد باشند و برای حادثه‌ای که رخ نداده و ممکن است هرگز رخ ندهد، احساس نگرانی کنند. با توجه به شرایط اجتماعی ایران، این اختلال در بین بسیاری از ایرانی‌های داخل و خارج از کشور به وفور مشاهده می‌شود.
اضطراب و استرس شدید ایرانیان
آمارهای مهاجرت نشان می‌دهد که بخش مهمی از جامعه بر اثر نگرانیهای فراوان، تن به زندگی در غربت داده و در کنار نگرانیهای همیشگی خود، حاضر شده‌اند اضطراب مهاجرت را نیز تحمل کنند. بر همین اساس، ما به عنوان گروهی روان درمانگر که به ایرانی‌های خارج از کشور خدمات مشاوره آنلاین روانشناسی ارائه می‌دهیم، تصمیم گرفتیم در این مقاله دربارهٔ اضطراب فراگیر صحبت کنیم. اختلالی که اگر جدی نگیرید، می‌تواند منجر به افسردگی مهاجرت و دیگر اختلالات روانی شود.
تشخیص اضطراب شدید و فراگیر
استرس و اضطراب فراگیر حالتی پایدار است که بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد تأثیر می‌گذارد. این حالت، خود را با نگرانی، ترس یا دلهرهٔ بیش از حد نمایان می‌کند. میزان این نگرانی‌ها فراتر از موقعیتی است که فرد در آن قرار دارد.
استرس مزمن و مداوم از نشانه‌های این اختلال است که در بخش‌های مختلف زندگی فرد نفوذ کرده و تأثیری فراگیر بر سلامت روانی، عاطفی، جسمی و کیفیت کلی زندگی او می‌گذارد.
برای افرادی که اضطراب یا استرس فراگیر را تجربه می‌کنند ضروری است که از یک مشاور سلامت روان کمک بگیرند و برای رفع مشکل خود تلاش کنند. زیرا در صورتی که این اضطراب‌ها نادیده گرفته شوند، می‌توانند به اختلالات روانی جدی‌تر و پرخطرتر ختم شوند.
علائم اضطراب و استرس شدید
اختلال استرس فراگیر نیز مانند دیگر اختلال‌های روانی، علائمی دارد که اگر چند تا از این علائم به طور هم‌زمان در فردی دیده شود، می‌توانیم بگوییم او دچار اضطراب دائم است. با این حال، تجربهٔ این علائم لزوماً به این معنی نیست که شما دچار این مشکل هستید. برای این‌که بتوانید به طور دقیق از وجود این اختلال در خود یا اطرافیانتان مطلع شوید و درصدد درمان آن برآیید، لازم است که حتماً به یک روانشناس مراجعه کنید.
علائم اضطراب دائمی و فراگیر به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- برخی علائم جنبهٔ روانی دارند و در رفتارهای فرد بروز پیدا می‌کنند.
- برخی دیگر به صورت جسمی و فیزیکی نمایان می‌شوند.
در ادامه با مهم‌ترین علائم روانی و جسمی اختلال استرس فراگیر آشنا خواهید شد.
علائم روانی
به خاطر داشته باشید که این علائم می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و افراد ممکن است علائم مشابه دیگری را نیز تجربه کنند. این‌ها مهم‌ترین علائم روانی اضطراب فراگیر هستند:
- نگرانی بیش از حد: نگرانی مداوم و غیرقابل کنترل در مورد جنبه‌های مختلف زندگی از جمله: کار، روابط، سلامت یا امنیت شخصی.
- بی‌قراری و تحریک پذیری: احساس بی‌قراری، مشکل در آرامش و افزایش تحریک پذیری نسبت به اتفاقات اطراف.
- مشکل در تمرکز: عدم تمرکز کافی روی کارها، سختی تصمیم‌گیری یا مشکل در به خاطر سپردن چیزها.
- خستگی و اختلالات خواب: احساس خستگی حتی پس از استراحت کافی، مشکل در به خواب رفتن یا کابوس دیدن.
- کناره‌گیری اجتماعی: اجتناب از تعاملات اجتماعی، انزواجویی و کاهش علاقه به فعالیت‌های مورد علاقه در گذشته.
- حساسیت بیش از حد: حساسیت زیاد نسبت به انتقاد شنیدن، واکنش شدید نسبت به طرد شدن و حساسیت نشان دادن به تهدیدات درک شده در محیط.
- الگوهای تفکر منفی: افزایش شک و تردید به خود، خود سرزنش‌گری، انتقاد بیش از حد از خود، بدبینی مداوم.
علائم جسمی و فیزیکی
علائم جسمی و فیزیکی استرس فراگیر از ضعیف به شدید متفاوت هستند. ممکن است افراد تجربیات دیگری غیر موارد زیر داشته باشند. فراموش نکنید که هرگونه درد مزمنی را ابتدا پیگیری فیزیکی کرده و در صورتی که مشکل خاصی تشخیص داده نشد به سراغ روانشناس یا روانپزشک بروید. دردهای مزمنِ تشخیص داده نشده، اغلب به مشکلات روانی مربوط می‌شوند. مهم‌ترین علائم فیزیکی و جسمی اضطراب عبارت هستند از:
- حملات پانیک: علائم فیزیکی مانند: درد قفسه سینه، تنگی نفس، لرزش یا سرگیجه.
- تغییر در اشتها: پرخوری یا کاهش اشتها و متعاقب آن افزایش یا کاهش وزن.
- تنش عضلانی: سر درد یا میگرن بر اثر سفتی یا کشش مداوم عضلات در گردن، شانه‌ها، پشت یا فک.
- خستگی: احساس خستگی، بی حالی یا کمبود انرژی، حتی پس از استراحت و خواب کافی.
- مشکلات گوارشی: معده درد، حالت تهوع، نفخ، اسهال یا یبوست و دیگر مشکلات مزمن گوارشی.
- ضربان قلب سریع: تپش قلب و در برخی مواقع ناراحتی یا سفت شدن قفسهٔ سینه.
- تنگی نفس: احساس تنگی نفس یا مشکل در تنفس و در برخی موارد، هیپرونتیلاسیون یا احساس خفگی.
- تعریق: تعریق بیش از حد، حتی در صورت عدم اعمال فشار فیزیکی یا دمای گرم.
- سرگیجه: احساس سبکی سر یا سرگیجه.
- سیستم ایمنی ضعیف: سرکوب سیستم ایمنی بدن بر اثر استرس که فرد را مستعد ابتلا به عفونت‌ها، بیماری‌های مکرر یا بهبودی دیر هنگام می‌کند.
- مشکلات پوستی: مشکلات پوستی مانند: آکنه، اگزما، کهیر یا تعریق بیش از حد.
- افزایش حساسیت به درد: تقویت ادراک فرد نسبت به درد و ایجاد دردهای مزمن شدید.
درمان اضطراب و استرس
خوشبختانه در بیشتر مواقع استرس و اضطراب فراگیر بدون نیاز به مصرف دارو درمان می‌شود. البته هستند افرادی که به دلیل شدت بیماری، نیازمند استفاده از دارو هستند؛ با این حال مهم‌ترین بخش درمان این اختلال، مداوای ریشه‌ای و روانشناختی آن است.
یکی از جدیدترین و کارآمدترین درمان‌هایی که روانشناسان در دههٔ اخیر برای مداوای اختلال‌های روانی از آن استفاده می‌کنند، طرحواره درمانی است که هم در بین بیماران و هم در میان درمانگر‌ها، طرفداران زیادی در سراسر دنیا پیدا کرده است.
طرحواره درمانی رویکردی مبتنی بر شواهد دارد که توسط دکتر جفری یانگ ابداع شده است. این درمان، ترکیبی از عناصر درمان شناختی-رفتاری (CBT)، درمان روان پویشی و تئوری دلبستگی است. در ادامه با درمان اضطراب به شیوهٔ نوین طرحواره درمانی آشنا خواهید شد.
مراحل طرحواره درمانی برای درمان استرس
برای درمان اضطراب در طرحواره درمانی، ابتدا باورهای اصلی فرد با عنوان طرحواره‌های ناسازگار، شناسایی می‌شوند. این طرحواره‌ها، همان تجربیات اولیهٔ زندگی فرد هستند که در عمق روان او ریشه دوانده‌اند و نحوهٔ درک و تفسیر او از دنیای اطراف را شکل می‌دهند. در ادامه می‌توانید یک نمای کلی از مراحل طرحواره درمانی اضطراب را مشاهده کنید:
ارزیابی طرحواره
یک طرحواره درمانگر حاذق در اولین قدم، برای شناسایی و درک طرحواره‌های خاصی که به اضطراب کمک می‌کند به بررسی تجربیات اولیهٔ زندگی، باورهای اصلی و الگوهای تفکر و رفتار فرد می‌پردازد.
بازسازی شناختی
تکنیک‌های بازسازی شناختی برای به چالش کشیدن و اصلاح طرحواره‌های ناسازگار و باورهای مرتبط با آن‌ها استفاده می‌شود. درمانگر به فرد کمک می‌کند تا شواهد موافق و مخالف افکار مضطرب خود را بررسی کند و الگوهای فکری متعادل و واقع بینانه‌تری ایجاد کند.
تکنیک های متمرکز بر هیجان
طرحواره درمانی نقش احساسات را در استرس تشخیص می‌دهد. تکنیک‌های متمرکز بر هیجان برای شناسایی و ابراز احساسات، توسعهٔ مهارت‌های تنظیم هیجانی و به چالش کشیدن واکنش‌های هیجانی‌ای که به اضطراب کمک می‌کنند، استفاده می‌شود.
تکنیک‌های تجربی
تکنیک‌های تجربی برای پرداختن به تجربیات گذشته که به توسعهٔ طرحواره‌های ناسازگار کمک کرده‌اند، استفاده می‌شوند. این تکنیک‌ها به افراد اجازه می‌دهد تا تجربیات منفی را دوباره پردازش و قالب‌بندی کنند و روش‌های انطباقی‌تری برای تفکر و پاسخ به وجود بیاورند.
تکنیک های رفتاری
از مداخلات رفتاری برای انجام اقداماتی استفاده می‌شود که با اهداف و ارزش‌های مورد نظر فرد سازگار است. این مداخلات شامل تمرین‌های مواجهه‌ای است که در آن فرد به تدریج با موقعیت‌های اضطراب‌انگیز مواجه می‌شود.
مشاوره آنلاین اضطراب فراگیر
همان‌طور که در ابتدای این مقاله اشاره کردیم، اضطراب و استرس فراگیر اختلالی است که این روزها ایرانی‌های زیادی را درگیر خود کرده است. به همین دلیل است که تعداد قابل توجهی از ایرانیان داخل و خارج از کشور نیازمند صحبت با یک روانشناس هم‌وطن هستند تا حس نیاز به همدلی‌شان ارضا شود و بتوانند از ترس‌ها و نگرانیهای خود به راحتی صحبت کنند.
کلینیک سفیران آگاهی با ارائه جلسات مشاوره آنلاین روانشناسی برای ایرانیان خارج از کشور این امکان را فراهم کرده است که مهاجران ایرانی نیز مانند ایرانی‌های داخل کشور، بتوانند به راحتی به یک مشاور هم‌نوع و هم‌زبان دسترسی داشته باشند.
کافی است روی رزرو وقت مشاوره کلیک کنید و با یک روانشناس مجرب از استرس‌هایتان سخن بگویید.
سوالات متداول
استرس و اضطراب فراگیر را چگونه تشخیص دهم؟
تشخیص تخصصی این اختلال در حیطهٔ وظایف یک روانشناس است. اما اگر می‌خواهید بدانید که آیا وضعیت شما به گونه‌ای هست که نیازمند مراجعه به مشاور باشید یا نه، کافی است بیش از چهار تا از علائم این اختلال را برای دو هفته تجربه کنید. آن‌وقت است که باید بدون معطلی از یک متخصص کمک بگیرید.
اگر در جلسات مشاورهٔ آنلاین حالم بهتر نشد چه؟
خبر خوب این است که این اختلال در بیشتر مواقع با درمان‌های روانشناختی از بین می‌رود. در همان جلسات ابتدایی، روانشناس تشخیص می‌دهد که شدت بیماری شما تا چه حد است و آیا به درمانی فراتر از جلسات مشاورهٔ آنلاین نیاز دارید یا خیر.
یکی از اطرافیان من درگیر این اختلال است. چگونه او را راضی کنم که به مشاور مراجعه کند؟
اگر او فردی است که با صحبت کردن و نشان دادن خیرخواهی‌تان می‌توانید متقاعدش کنید، حتماً این کار را انجام دهید. در غیر این صورت ابتدا خودتان یک جلسه با مشاور صحبت کنید تا شما را برای متقاعد کردن عزیزتان راهنمایی کند.
من قبلا یک دوره برای اضطراب‌هایم تحت درمان بوده‌ام؛ اما دوباره ترس‌ها و استرس‌هایم شروع شده است. چه کار باید بکنم؟
به نظر می‌رسد درمان شما ریشه‌ای نبوده است. شما به درمانی نیاز دارید که طی آن با اضطراب‌های‌تان مواجه شوید و یاد بگیرید که چگونه شرایط را برای خود مطلوب کنید. ما طرحواره درمانی را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
