کمبود اعتماد به نفس یکی از مشکلات شایعی است که افراد مختلف برای حل آن به روانشناس و مشاور مراجعه می‌کنند. این مشکل ذهنی دلایل متعددی دارد و روی عملکرد کاری و تحصیلی شما تأثیر می‌گذارد. اگر نمی‌توانید در جمع به خوبی صحبت کنید و یا در موقعیت‌های سخت دچار اضطراب می‌شوید، اعتماد به نفس پایین می‌تواند یکی از دلایل این مشکلات شما باشد. در این مقاله، می‌خواهیم درباره اعتماد به نفس پایین و روش‌های تقویت آن صحبت کنیم.
کمبود اعتماد به نفس چیست؟
وقتی فردی به خودش، توانایی‌ها و افکارش باور دارد، یعنی از اعتماد به نفس خوبی برخوردار است. این افراد خودشان را دوست دارند و از ویژگی‌های مثبت و منفی شخصیتشان آگاه هستند. در مقابل، شخصی که از کمبود اعتماد به نفس رنج می‌برد، خودش و توانایی‌هایش را باور ندارد. او استعدادهای بالقوه خودش را نمی‌بیند و در چالش‌های زندگی دست و پایش را گم می‌کند. اما دلایل این احساسات و افکار ناخوشایند چیست؟ در بخش بعد درباره دلایل اعتماد به نفس پایین صحبت می‌کنیم.
چه چیزهایی باعث ایجاد اعتماد به نفس پایین می‌شود؟
دلایل کمبود اعتماد به نفس در کودکی ما نهفته است. اگر فردی در زمان کودکی به اندازه کافی عشق و و توجه دریافت نکند، در بزرگسالی هم نمی‌تواند خودش و توانمندی‌هایش را به رسمیت بشناسد. مثلاً، کودکی را تصور کنید که مدام در مدرسه و خانه مورد انتقاد قرار می‌گیرد و از سمت خانواده حمایت نمی‌شود. این کودک در بزرگسالی با مشکل کمبود عزت نفس روبه‌رو می‌شود و خودش را با دیگران مقایسه می‌کند.
مهاجرت نیز می‌تواند باعث پایین آمدن سطح اعتماد به نفس افراد شود. زیرا مواجهه با چالش‌های جدید، زندگی در بین مردمی با فرهنگ متفاوت و تلاش برای تغییرات اساسی در سبک زندگی، باعث می‌شود تا فرد مدام در حال مقایسه شرایط خود با مردم آن کشور باشد و سطح اعتماد به نفسش کاهش پیدا کند.
علاوه بر این‌ها، تبعیض، مقایسه با دیگران، کمال‌گرایی، مشکلات خانوادگی، تجربه قلدری یا سوءاستفاده از عوامل اصلی کمبود اعتماد به نفس هستند. بیشترین گروهی که اعتماد به نفس پایینی دارند، نوجوانان و زنان هستند. نوجوانان به دلیل تغییرات ظاهری این احساس را تجربه می‌کنند. از طرف دیگر، زنان هم به دلیل تبعیض‌های جنسیتی محیط و جامعه، سطح اعتماد به نفس پایینی دارند. در بخش بعدی به کمبود اعتماد به نفس در نوجوانان و زنان می‌پردازیم.
چرا نوجوانان اعتماد به نفس کمی دارند؟
نوجوانان در گذرگاه تغییرات جسمی و روحی هستند و ممکن است احساسات مختلفی را تجربه کنند. آن‌ها ظاهرشان را با دیگران و حتی گاهی با مدل‌های زیبایی مقایسه می‌کنند و به تدریج در لاک تنهایی خودشان غرق می‌شوند. اگر والدین، چالش‌های نوجوانی و نحوه برخورد با آن را نشناسند، ممکن است با رفتار نادرست، مشکلات نوجوان را بیشتر کنند.
در صورتی که فرزند نوجوان دارید، توصیه ما این است که برای آشنایی بیشتر با مسئله کمبود اعتماد به نفس در نوجوانان و راه‌های تقویت آن در جلسه‌های مشاوره فرزند پروری شرکت کنید. این جلسه‌ها به شما کمک می‌کنند که رابطه بهتری با فرزندتان داشته باشید. جلسات مشاوره کودک و نوجوان نیز میتوانند در این راه شمارا یاری بدهند.
چرا کمبود اعتماد به نفس در زنان شایع است؟
زنان در دهه‌های مختلف زندگی تبعیض‌های جنسیتی زیادی را تجربه می‌کنند. همین مسئله باعث می‌شود که به توانمندی‌ها و استعدادهای خودشان شک کنند و گرفتار کمبود اعتماد به نفس شوند. مثلاً، زنی که بعد از فارغ‌التحصیلی در رشته مهندسی عمران یا مهندسی نفت به دلیل تبعیض جنسیتی نمی‌تواند شغل دلخواهش را پیدا کند، به آگاهی و دانش خودش شک می‌کند.
از طرف دیگر، دختران هم بیشتر از پسران گرفتار اعتماد به نفس پایین می‌شوند، چون انتظارات کلیشه‌ای خانواده و جامعه روی سطح عزت نفس آن‌ها تاثیر می‌گذارد. برای مثال، در خانواده‌ای که فرزند پسر تشویق و محبت بیشتری دریافت می‌کند، دختر خانواده از نظر روحی آسیب می‌بیند و احتمالا سطح اعتماد به نفس او کاهش پیدا می‌کند.
نشانه‌های اعتماد به نفس پایین چیست؟
معمولا کسانی که اعتماد به نفس کمی دارند، نسبت به انتقاد حساس هستند. آن‌ها خودشان را سرزنش کرده و در بیشتر مواقع احساس ناتوانی می‌کنند. افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند، مهمانی‌ها و دورهمی‌ها را رد می‌کنند و تمایلی به صحبت کردن در جمع ندارند.
گاهی اوقات، اعتماد به نفس پایین منجر به خشونت و پرخاشگری هم می‌شود. در واقع، پرخاشگری مثل یک سیستم دفاعی عمل می‌کند. اگر شخصی اعتماد به نفس پایینی داشته باشد، ممکن است در مواجهه با انتقاد و بازخورد سازنده، عصبانی شود.
راه‌های افزایش اعتماد به نفس چیست؟
اولین قدم برای افزایش اعتماد به نفس، نگاه کردن به گذشته است. توصیه ما این است که موفقیت‌های خودتان را به رسمیت بشناسید. برای شروع، یک دفتر و خودکار بردارید و کارهای افتخارآمیز ماه یا سال گذشته را یادداشت کنید. کارهایی مثل ورزش کردن در خانه، کمک به حیوانات و کتاب خواندن هم جزو کارهای مثبت و افتخارآمیز هستند.
معمولا کسانی که اعتماد به نفس پایینی دارند، خودشان را با دیگران مقایسه می‌کنند و نقاط قوت و مهارت‌های خودشان را نمی‌بینند. بنابراین برای افزایش اعتماد به نفس باید به خودشناسی برسید. برای شروع در در دفترتان لیستی از مهارت‌ها، استعدادها و توانایی‌های شخصی را یادداشت کنید.
یکی دیگر از راه‌های افزایش اعتماد به نفس، کمک گرفتن از مشاور و روانشناس است. گاهی اوقات افراد به دلایل طرحواره‌های ناسالم نمی‌توانند ویژگی‌های مثبت خودشان را ببینند و گرفتار باتلاق مقایسه خود با دیگران می‌شوند. در چنین مواقعی، جلسه‌های مشاوره فردی و شرکت در دوره‌های خودشناسی به شما کمک می‌کند.
در بخش بعدی، درباره لزوم مراجعه به روانشناس برای درمان کمبود اعتماد به نفس صحبت کرده‌ایم.
چرا برای درمان کمبود اعتماد به نفس به مشاور احتیاج داریم؟
همان‌طور که گفتیم علت اصلی اعتماد به نفس پایین، تله‌ها یا طرحواره‌های ناسالم دوران کودکی هستند. برای شناخت و درمان این طرحواره‌ها به روانشناس و طرحواره درمان‌گر احتیاج داریم. اگر بتوانیم طرحواره‌ها و الگوهای فکری اشتباه را بشناسیم و آن‌ها را درمان کنیم، گام بزرگی در جهت تقویت اعتماد به نفس برداشته‌ایم.
ما در سفیران آگاهی به عنوان مرکز مشاوره آنلاین روانشناسی برای ایرانیان خارج از کشور با برگزاری جلسه‌های مشاوره فردی و طرحواره درمانی در این مسیر همراه شما هستیم. ما خوب می‌دانیم که مهاجرت شما را با چه چالش‌های سهمگینی مواجه می‌کند. به همین دلیل اینجاییم تا در این مسیر سخت شما را همراهی کنیم.
سوالات متداول
راهکار قطعی درمان کمبود اعتماد به نفس چیست؟
مشاوره فردی و شرکت در دوره‌های خودشناسی از جمله راهکارهای موثر در درمان اعتماد به نفس پایین هستند.
آیا اعتماد به نفس پایین منجر به اضطراب می‌شود؟
بله، بین کمبود اعتماد به نفس و اختلال اضطراب اجتماعی رابطه مستقیمی وجود دارد. معمولا کسانی که اعتماد به نفس پایین دارند، در موقعیت‌های سخت دچار اضطراب می‌شوند.
آیا ورزش کردن باعث تقویت اعتماد به نفس می‌شود؟
بله، یکی از راه‌های افزایش اعتماد به نفس شرکت در تمرین‌های ورزشی منظم است.
علائم کمبود اعتماد به نفس چیست؟
حساسیت به انتقاد، انزوای اجتماعی، اضطراب و خشونت از جمله نشانه‌های اعتماد به نفس پایین هستند.
آیا کمبود اعتماد به نفس یک اختلال روانی است؟
خیر، اعتماد به نفس پایین در دسته اختلالات روانی قرار نمی‌گیرد، اما روی سلامت روان شما تاثیر می‌گذارد.
آیا مهاجرت و زندگی در کشور خارجی باعث کاهش سطح اعتماد به نفس می‌شود؟
مهاجران در کشور مقصد چالش‌های زیادی دارند و ممکن است خودشان را با مردم کشور مقصد مقایسه کنند. این مسئله روی عزت نفس تاثیر منفی می‌گذارد.
