تصور کنید: در حال گذراندن روز خود هستید و احساس آرامش دارید. ناگهان، موجی از ترس شدید به درون شما سرازیر می‌شود. قلبتان شروع به تپیدن می‌کند، نفستان در گلو گیر می‌کند و به نظر می‌رسد دنیا در حال چرخیدن است. این، صحنه‌ای از یک فیلم ترسناک نیست؛ بلکه واقعیت وحشتناک حمله پانیک است.این حملات می‌توانند هر کسی را، در هر زمانی، تحت تأثیر قرار دهند و باعث شوند که فرداحساس ناتوانی کامل کند.
ما در این مقاله به دنیای اختلال پانیک پرداخته‌ایم و علل، علائم و مهم‌تر از همه، راه‌های غلبه بر آن‌ها را بررسی کرده‌ایم.
حمله پانیک چیست؟
حمله پانیک پدیده‌ای ناتوان کننده است که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد. این حملات با موج‌های ناگهانی ترس شدید و علائم فیزیکی مختلف مشخص می‌شوند و می‌توانند زندگی روزمرهٔ فرد را به طور قابل توجهی مختل کنند.
پانیک به سرعت شروع می‌شود و ظرف چند دقیقه به اوج خود می‌رسد. این حمله اغلب با علائم فیزیکی مختلفی همراه است که می‌تواند ترسناک و گیج کننده باشد.
علت دقیق حملات پانیک به طور کامل شناخته نشده است، اما به احتمال زیاد ترکیبی از عوامل زیر است:
- عوامل بیولوژیکی: افرادی که دارای شیمی مغز یا زمینهٔ ژنتیکی خاصی هستند، ممکن است آسیب‌پذیرتر باشند.
- عوامل روانشناختی: اختلالات اضطرابی، استرس یا تروماهای گذشته می‌تواند خطر را افزایش دهد.
- سبک زندگی: کمبود خواب، سوء مصرف مواد یا برخی شرایط پزشکی می‌تواند در حمله پانیک نقش داشته باشد.
حملات عصبی پانیک چه علائمی دارند؟
حمله پانیک می تواند به طور باورنکردنی‌ای ناتوان کننده باشد و باعث شود احساس کنید کنترل خود را از دست داده‌اید یا حتی در حال مرگ هستید. در ادامه، تجزیه و تحلیلی دقیق از علائمی که ممکن است در طول حمله پانیک تجربه کنید، آورده شده است. توجه به این نکته، مهم است که همهٔ افراد در طول حمله پانیک همهٔ این علائم را تجربه نمی‌کنند و شدت آن‌ها می‌تواند به طور قابل توجهی متفاوت باشد. ممکن است برخی افراد فقط چند علامت خفیف را تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است حمله‌ای تمام عیار با ترکیبی از ناراحتی شدید عاطفی و جسمی داشته باشند.
علائم احساسی
- ترس شدید: علامت اصلی حمله پانیک، ترس شدید است که به صورت احساس یک خطر قریب‌الوقوع یا وحشت بروز پیدا کند. ممکن است احساس کنید که اتفاق وحشتناکی در حال وقوع است، حتی اگر هیچ تهدید آشکاری وجود نداشته باشد.
- احساس غیر واقعی بودن: ممکن است از محیط اطراف جدا شوید و به نظر برسد که زندگی در حالت رؤیایی قرار دارد. همچنین، ممکن است احساس کنید که روحتان دارد از بیرون، بدنتان را مشاهده می‌کند.
- احساس از دست دادن کنترل: حملات پانیک می‌تواند احساس عدم کنترل را تحریک کند. ممکن است احساس کنید دیوانه شده‌اید یا در حال ضعف هستید.
علائم فیزیکی
- علائم قلبی عروقی: علائمی مانند: احساس تپش قلب شدید، تنگی قفسه سینه و ناراحتی در تنفس می‌توانند نشانهٔ حمله پانیک باشند. ممکن است احساس کنید قلبتان از سینه‌تان بیرون می‌زند یا اینکه ضربان نامنظم دارد.
- علائم تنفسی: مشکل در تنفس یک علامت شایع است. ممکن است احساس کنید در حال خفه شدن یا تنفس بیش از حد هستید.
- علائم اتونومیک: این علائم شامل تعریق، لرز یا گرگرفتگی، سرگیجه یا سبکی سر، تهوع یا ناراحتی معده و لرزش یا رعشه است. ممکن است احساس کنید که در حال ضعف یا استفراغ هستید.
- پارستزی: احساس سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی که اغلب در اندام‌هایی مانند دست یا انگشتان اتفاق می‌افتد.
چگونه تشخیص دهیم که دچار حملهٔ پانیک شده‌ایم؟
علاوه بر علائمی که برای حمله پانیک ذکر شد، خوب است بدانید که حملات پانیک به سرعت و اغلب بدون هیچ هشدار یا محرک مشخصی شروع می‌شوند. شما حتی در شرایط آرام هم می‌توانید دچار این حمله شوید. در حالی که علائم حمله می‌توانند شدید یا خفیف باشند، به طور معمول طی چند دقیقه به اوج خود می رسند و معمولا ظرف ۳۰ دقیقه فروکش می‌کنند.
بعد از تجربهٔ حمله پانیک، شایع است که فرد از داشتن حملهٔ بعدی بترسد. این موضوع می‌تواند منجر به اضطراب و رفتارهای اجتنابی شود. اگر این علائم را تجربه کردید، مراجعه به یک متخصص ضروری است. یک روانشناس یا روانپزشک می‌تواند با مشاوره فردی به شما در درک حملات پانیک، توسعهٔ مکانیسم‌های مقابله‌ای و بررسی گزینه‌های درمانی برای مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی به شما کمک کند.
تفاوت حمله پانیک با حمله اضطرابی چیست؟
حمله پانیک و حملهٔ اضطرابی هر دو تجربیات ناخوشایندی هستند که می‌توانند ترس شدید و ناراحتی جسمی را تحریک کنند. با این حال، بین این دو تفاوت‌هایی کلیدی وجود دارد که در ادامه ذکر کرده‌ایم. مهم است بدانید که این تمایزها، کلی هستند و ممکن است بین این دو، همپوشانی وجود داشته باشد. اگر حملات اضطرابی یا پانیک مکرر را تجربه می‌کنید، باید از یک درمانگر یا روانپزشک کمک بگیرید. آن‌ها می‌توانند به شما در درمان استرس و بهبود کیفیت زندگی، کمک کنند.
شروع و مدت زمان
- حملهٔ پانیک: این حمعه عصبی شروع ناگهانی دارد و در عرض چند دقیقه به اوج شدت خود می‌رسد. به طور معمول در عرض ۳۰ دقیقه فروکش می‌کند.
- حملهٔ اضطرابی: حملات پانیک به صورت تدریجی و در طول زمان ایجاد می‌شود و می‌تواند دقیقه‌ها، ساعت‌ها یا حتی روزها طول بکشد.
شدت
- حملهٔ پانیک: علائم به طور معمول شدیدتر و طاقت فرساتر هستند و اغلب با احساس خطر قریب‌الوقوع یا از دست دادن کنترل، همراه هستند.
- حملهٔ اضطرابی: علائم به طور کلی شدت کمتری دارند و ممکن است باعث نگرانی یا عصبانیت شوند، اما سطح وحشت یا هراس شدید ایجاد نمی‌کنند.
علائم فیزیکی
- حملهٔ پانیک: اغلب شامل طیف وسیع‌تری از علائم فیزیکی مانند تپش قلب، تعریق، تنگی نفس، تنگی قفسه سینه، تهوع و سرگیجه است.
- حملهٔ اضطرابی: علائم فیزیکی ممکن است وجود داشته باشند اما به طور معمول کمتر مشهود هستند. علائم رایج شامل: تنش عضلانی، سردرد، خستگی و درد معده است.
محرک‌ها
- حملهٔ پانیک: ممکن است بدون هیچ‌گونه محرک آشکار یا یک تهدید درک شده رخ دهد.
- حملهٔ اضطرابی: اغلب ناشی از یک موقعیت استرس‌زا یا نگرانی در مورد یک رویداد در آینده است.
ویژگی‌ها
- حملهٔ پانیک: ویژگی اصلی آن ترس شدید و احساس از دست دادن کنترل است.
- حملهٔ اضطرابی: بیشتر روی نگرانی و اضطراب کلی در مورد یک موقعیت یا رویداد تمرکز دارد.
حمله پانیک چگونه درمان می‌شود؟
حمله پانیک می‌تواند به طور باور نکردنی‌ای ناتوان کننده باشد. اما خبر خوب این است که به راحتی قابل درمان است. در ادامه به بررسی رویکردهای مختلفی که یک روانشناس ممکن است برای مدیریت حملات پانیک و بهبود کلی سلامت روان شما توصیه کند، می‌پردازیم:
درمان شناختی رفتاری (CBT)
این درمان پرکاربرد به شما کمک می‌کند الگوهای فکری منفی که حملات پانیک را تقویت می‌کنند، شناسایی و به چالش بکشید. درمان شناختی رفتاری به شما یاد می‌دهد که این الگوها را با باورهای واقع گرایانه و مفیدتر جایگزین کنید. به عنوان مثال، به جای اینکه فکر کنید: «من دچار حملهٔ قلبی می‌شوم و می‌میرم»، یاد می‌گیرید که بگویید: «این‌ها فقط علائم فیزیکی اضطراب هستند و از بین خواهند رفت».
پیشگیری از مواجهه و پاسخ (ERP)
این تکنیک به ویژه برای افرادی مفید است که با ترس از رودررویی با حمله پانیک دست‌وپنجه نرم می‌کنند. پیشگیری از مواجهه و پاسخ، شامل قرار گرفتن تدریجی در معرض موقعیت‌هایی است که علائم پانیک شما را تحریک می‌کند. در عین حال یاد می‌گیرید که در برابر میل به انجام رفتارهای ایمنی (مانند بررسی بیش از حد شرایط خود یا فرار از موقعیت‌ها) مقاومت کنید.
درمان پذیرش و تعهد (ACT)
درمان پذیرش و تعهد، بر پذیرش افکار و احساسات شما در مورد حملات پانیک به جای تلاش برای کنترل آن، تمرکز دارد. این درمان به شما کمک می‌کند ارزش‌های شخصی خود را روشن کنید و به سمت آنچه برای شما مهم‌تر است، صرف نظر از دستیابی به کنترل کامل بر اضطراب خود و درمان اضطراب، متمایل شوید.
طرحواره درمانی
این رویکرد، عمیق‌تر بررسی می‌کند که چگونه تجربیات دوران کودکی ممکن است آسیب‌پذیری شما را در برابر حمله پانیک شکل داده باشد. طرحواره درمانی به شما کمک می‌کند الگوهای عاطفی ناسالم را که به حملات پانیک شما کمک می‌کنند، شناسایی و به چالش بکشید.
برای مثال، طرحوارهٔ نقص ممکن است شما را به این باور برساند که تنها در صورتی که بی عیب و نقص باشید، سزاوار عشق و پذیرش هستید، و زمانی که احساس کنید در کاری شکست خورده‌اید، حملات پانیک را تحریک کند. این نوع درمان شما را به استراتژی‌هایی برای مقابله با این طرحواره‌ها و ایجاد یک تصویر سالم‌تر از خود مجهز می‌کند.
تکنیک‌های آرام‌سازی
حمله پانیک منجر به اضطراب قابل توجهی می‌شود. تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن ذهن آگاهی، تمرینات تنفس عمیق و آرام‌سازی تدریجی عضلات، می‌توانند به مدیریت استرس و ارتقای سلامت عاطفی کمک کنند.
دارو درمانی
در برخی موارد، دارو می‌تواند مکمل مفیدی برای درمان باشد. داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب به تنظیم انتقال دهنده‌های عصبی که باعث حملات پانیک می‌شوند، کمک می‌کنند. درمان دارویی باید همراه با درمان‌های روانشناختی استفاده شود تا بهترین نتیجه حاصل شود. روانپزشک بر اساس شرایط فرد، داروی مناسب را تجویز می‌کند.
از چه کسی کمک بگیریم؟
به یاد داشته باشید که درمان، سفری مشترک بین شما و درمانگرتان است. مؤثرترین رویکرد درمانی، به نیازها و ترجیحات فردی شما بستگی دارد. یک درمانگر حاذق، برنامهٔ درمانی شخصی برای مدیریت حملات پانیک شما و بازپس‌گیری کنترل زندگی‌تان ایجاد می‌کند.
شما می‌توانید برای شروع این مسیر، در یک جلسهٔ مشاوره آنلاین روانشناسی شرکت کنید و سپس تصمیم بگیرید که ادامهٔ مسیر را چگونه و با چه کسی طی کنید. اگر در خارج از ایران زندگی می‌کنید، می‌توانید با روانشناسان کلینیک روانشناسی سفیران آگاهی جلسات آنلاین برگزار کنید و مشکلات خود را بیان کنید. متخصصان این کلینیک سال‌ها است که مشغول به ارائهٔ مشاوره‌های روانشناسی به ایرانیان خارج از کشور هستند.
سوالات متداول
چگونه حمله پانیک را مدیریت کنم؟
ابتدا شروع کنید به کشیدن نفس‌های عمیق. سعی کنید در حالت نشسته و راحت باشید. اگر حملات فیزیکی شما شدید است با پزشک خود و یا اورژانس تماس بگیرید و راهنمایی‌های آن‌ها را مو به مو انجام دهید. توجه داشته باشید که اگر این حملات ادامه‌دار هستند باید حتماً به پزشک مراجعه کنید.
من خارج از ایران زندگی می‌کنم. چگونه وقت مشاورهٔ آنلاین بگیرم؟
ابتدا وارد سایت سفیران آگاهی شده و در قسمت رزرو وقت مشاوره، زمان مورد نظر و روانشناس خود را انتخاب کنید. سپس وارد ادامهٔ فرایند رزرو وقت می‌شوید. با طی کردن مراحل مشخص شده، می‌توانید از خدمات مشاوره‌ای این کلینیک استفاده کنید.
