شرم از بدن خود
شاید پذیرفتنش سخت باشد؛ اما این حقیقت انکار ناپذیر است که ما داریم در عصر کمال‌گرایی زندگی می‌کنیم. عصری که بدن‌ها و صورت ما با رتوش و فیدهای رسانه‌های اجتماعی، به میدان‌های نبرد برای انتظارات جامعه تبدیل شده‌اند. انتقاد بی‌امان از ظاهر فیزیکی افراد، فراتر از کلمات آزاردهنده است. از منظر روانشناسی، این نوع تفکر و رفتار، سلاحی قدرتمند است که زخم‌های عمیقی بر عزت نفس، سلامت روان و حتی رابطهٔ ما با غذا و ورزش وارد می‌کند. شرم از بدن خود، شاید بهترین واژه‌ای باشد که می‌تواند احساسات حاصل از طرز تفکر غالب عصر ما دربارهٔ ظاهر افراد را توصیف کند.
ما در این مقاله به زیربنای روانشناختی شرم از بدن پرداخته‌ایم و دلایل آن، تأثیرات مخرب آن بر افراد و مسیرهای بالقوه‌ٔ رسیدن به بهبودی و پذیرش بدن را بررسی کرده‌ایم. همچنین، ما دربارهٔ تحریف‌های شناختی که زمینه‌ساز شرمساری از اندام هستند، نیروهای اجتماعی که آن را تداوم می‌بخشند و مکانیزم‌های مقابله‌ای که می‌توانند افراد را برای رهایی از چنگ آن توانمند سازند، صحبت کرده‌ایم. با درک ریشه‌های روانشناختی این مشکل گسترده، می‌توانیم به سمت آینده‌ای حرکت کنیم که در آن، دلسوزی نسبت به خود و پذیرش بدن، تبدیل به یک هنجار صحیح در جوامع شود.
بادی شیمینگ چگونه تعریف می‌شود؟
متأسفانه تأثیرات مخرب شرم از بدن به طور مستقیم در جوامع قابل مشاهده است. افراد فراوانی هستند که مدام در حال انتقاد از فرم و اندازهٔ اندام صورت و بدن خود هستند و بسیاری از آن‌ها تمایل شدید به عمل‌های زیبایی دارند. آمار عمل‌های زیبایی نیز بیانگر میزان این اختلال در جوامع است.
واقعیت تلخ این است که هر فردی، بدون توجه به سن، جنسیت، نژاد، اندازه یا فرم بدن، هدف تبلیغات القاء کنندهٔ معیارهای زیبایی قرار می‌گیرد. این القاء می‌تواند از طرف همسالان، اعضای خانواده، اینفلوئنسرها، غریبه‌ها یا حتی خود فرد باشد.
ایجاد حس شرم از بدن می‌تواند به روش‌های زیر صورت گیرد:
مستقیم: ابراز نظرات آزاردهنده در مورد وزن، قد یا اندام‌های خاص.
غیرمستقیم: شوخی، مسخره کردن یا تعریف‌های کنایه‌آمیز در مورد ظاهر.
رسانه‌ها: به تصویر کشیدن استانداردهای زیبایی غیر واقعی در مجلات، رسانه‌های اجتماعی و تبلیغات.
چگونه جلوی شرم از بدن را بگیریم؟
برای اینکه بتوانید جلوی احساسات ایجاد کنندهٔ احساس شرم از بدن را بگیرید، لازم است تا خود را همانگونه که هستید، بپذیرید. به کمک کارهای زیر می‌توانید احساسات خود را نسبت به بدنتان به مسیر درستی هدایت کنید:
به چالش کشیدن معیار زیبایی
درک کنید که زیبایی در همهٔ سایزها و فرم‌های بدن وجود دارد. تنوع و پذیرش بدن را ترویج دهید.
تمرین دلسوزی نسبت به خود
با مهربانی و احترام با خودتان رفتار کنید و روی نقاط قوت و دستاوردهایتان تمرکز کنید.
به چالش کشیدن افکار منفی
همهٔ چیزهایی را که منتقد درونی‌تان به شما می‌گوید، باور نکنید.
صدایتان را بلند کنید
اگر دیدید کسی در معرض شرم از بدن قرار گرفته، با احترام از او دفاع کنید.
حمایت از تصویر بدنی سالم
به جای وزن یا ظاهر، روی سلامتی و تندرستی تمرکز کنید.
یادآوری ارزشمند بودن خود
شما ارزشمند هستید، صرف نظر از اندازه یا فرم بدنتان. اگر با تصویر بدنی یا گفتگوی درونی منفی دست و پنجه نرم می‌کنید، لطفاً از یک درمانگر یا مشاور حرفه‌ای کمک بگیرید.
دلایل ایجاد بادی شیمینگ چیست؟
ما در رسانه‌ها و تبلیغات با انبوهی از تصاویر تیپ‌های بدنی «ایده‌آل» بمباران می‌شویم. این استانداردهای غیر واقعی می‌توانند باعث شوند افراد نسبت به بدن خود احساس ناکافی بودن و شرمندگی داشته باشند. همچنین، افرادی که نسبت به ظاهر خود احساس ناامنی می‌کنند، ممکن است برای اینکه احساس بهتری نسبت به خود پیدا کنند، به ایجاد شرم از بدن در دیگران روی بیاورند. برخی افراد نیز ممکن است تأثیر حرف‌هایشان را درک نکنند یا به احساسات دیگران اهمیتی ندهند.
البته گاهی هم بادی شیمینگ می‌تواند رفتاری آموخته شده باشد. بزرگ شدن در خانه یا محیطی که فردی در آن مورد حس شرمساری از اندام قرار می‌گیرد، باعث می‌شود احتمالاً این رفتار را تکرار کند.
در ایجاد این پدیده، تأثیرات جامعه را نباید نادیده گرفت. زیرا جامعه نقشی اساسی و پیشرو دارد. به تصویر کشیدن بدن‌ها به صورت دستکاری شده و اغلب غیر واقعی در رسانه‌های اجتماعی می‌تواند مشکلات تصویر بدنی را تشدید کند و مقایسه را دامن بزند. تمرکز بر محدودهٔ خاصی از تیپ‌های بدنی در تبلیغات مد، استانداردهای زیبایی غیر واقعی را تقویت می‌کند. فشار مداوم برای کاهش وزن و تأکید بر ظاهر به جای سلامتی، می‌تواند به احساس شرم از بدن در جامعه دامن بزند.
مکانیزم‌های مقابله‌ای در برابر شرم از بدن چیست؟
احساس شرم از بدن یک مسئلهٔ پیچیده است. اما مهم است که از تأثیرات آن آگاه باشید و برای مقابله با آن توانمند شوید. با ترویج پذیرش بدن و دلسوزی نسبت به خود، می‌توانیم دنیایی بسازیم که در آن همهٔ افراد در پوستهٔ بدن خود احساس راحتی و اعتماد به نفس داشته باشند. مهم‌ترین روش‌های مقابله با احساس شرمساری از ظاهر به شرح زیر است:
آگاهی ذهن
تمرین تکنیک‌های آگاهی ذهن مانند مدیتیشن می‌تواند به شما کمک کند تا از افکار منفی در مورد بدنتان آگاه شوید و آن‌ها را به چالش بکشید.
بی‌طرفی نسبت به بدن
تمرکز خود را از ظاهر به نحوهٔ عملکرد بدنتان و اینکه چطور به شما امکان تجربهٔ زندگی را می‌دهد، تغییر دهید.
خود را با افراد مثبت احاطه کنید
به دنبال دوستان و خانوادهٔ حامی باشید که شما را به خاطر کسی که هستید، دوست داشته باشند.
به نقاط مثبت توجه کنید
روی چیزهایی که در بدنتان به عنوان یک نکتهٔ مثبت وجود دارد، تمرکز کنید. مانند قدرت، استقامت، زیبایی منحصربه‌فرد یک عضو یا توانایی‌های فیزیکی خاص.
به دنبال کمک حرفه‌ای باشید
اگر شرم از بدن به طور قابل توجهی بر زندگی شما تأثیر می‌گذارد، به دنبال یک روانشناس متخصص باشید که بتواند به شما در ایجاد مکانیزم‌های مقابله‌ای سالم و بهبود تصویر بدنی‌تان کمک کند.
بادی شیمینگ چگونه درمان می‌شود؟
با توجه به آمار مربوط به عمل‌های زیبایی، استفاده از لوازم آرایش و استفاده از انواع خدمات آرایشگاهی، اهمیت درمان احساس شرم از بدن با رویکردی جامع، غیر قابل انکار است. در ادامه به انواع رویکردهای درمانی‌ای پرداخته‌ایم که روانشناسان برای درمان این پدیده استفاده می‌کنند.
درمان شناختی رفتاری (CBT)
برخی از روانشناسان در جلسات مشاوره فردی از رویکرد معمولِ شناختی-رفتاری یا CBT استفاده می‌کنند. این رویکرد، یک درمان رایج و مؤثر برای احساس شرمساری از اندام و ظاهر است. CBT به افراد کمک می‌کند تا الگوهای فکری منفی و گفتگوی درونی مرتبط با تصویر بدن خود را شناسایی کنند. آن‌ها از طریق تکنیک‌هایی مانند بازسازی شناختی، یاد می‌گیرند که این دیدگاه‌های تحریف شده را به چالش بکشند و آن‌ها را با باورهای واقع‌بینانه‌تر و مثبت‌تر جایگزین کنند.
طرحواره درمانی (Schema Therapy)
طرحواره درمانی بر شناسایی و تغییر باورهای هسته‌ای منفی یا طرحواره‌هایی که زمینه‌ساز شرم از بدن هستند، تمرکز می‌کند. این طرحواره‌ها که اغلب در دوران کودکی شکل می‌گیرند، می‌توانند نحوهٔ دید ما نسبت به خود و بدنمان را تحت تأثیر قرار دهند. درمان طرحواره به افراد کمک می‌کند تا این طرحواره‌ها را تشخیص دهند، تأثیر آن‌ها را درک کنند و مکانیزم‌های مقابله‌ای سالم‌تری را توسعه دهند.
در مورد شرمساری از بدن، وجود طرحواره نقص و شرم در پیش زمینهٔ فکری فرد اثر می‌گذارد و او را نسبت به بدن خود شرمسار می‌کند. یک طرحواره درمانگر حاذق با شناسایی این طرحوارهٔ ناسازگار در فرد، به او کمک می‌کند تا راحت‌تر و بهتر با بدن و ظاهرش کنار بیاید و خود را همانگونه که هست، بپذیرد.
مداخلات مبتنی بر آگاهی ذهن (Mindfulness)
تمرینات آگاهی ذهن مانند مدیتیشن می‌توانند در درمان احساس شرمساری از بدن بسیار مفید باشند. افراد با پرورش آگاهی نسبت به افکار منفی در مورد بدن خود، بدون قضاوت، می‌توانند یاد بگیرند که از آن افکار فاصله بگیرند و رابطه‌ای پذیرنده‌تر با بدن خود برقرار کنند.
مداخلات پذیرش بدن (Body Positive)
مداخلات پذیرش بدن بر ارتقای دلسوزی نسبت به خود و قدردانی از بدن فرد، صرف نظر از اندازه یا فرم آن تمرکز دارند. این مداخلات می‌تواند شامل فعالیت‌هایی باشد که تصویر مثبتی از بدنمان به ما می‌دهد. مانند:
- ایجاد نقشه‌های بدنی با تمرکز بر نقاط قوت؛
- جشن گرفتن موفقیت‌های غیر متمرکز بر وزن که مرتبط با سلامتی است؛
- احاطه کردن خود با پیام‌های مثبت در مورد تصویر بدن.
درمان مواجهه (برای اضطراب اجتماعی)
اگر شرم از بدن باعث اضطراب اجتماعی در مورد دیده شدن در جمع می‌شود، درمان مواجهه با مشاوره آنلاین روانشناسی می‌تواند مفید باشد. این درمان شامل مواجههٔ تدریجی فرد با موقعیت‌هایی است که اضطراب را برمی‌انگیزد، در حالی که مهارت‌های مقابله‌ای را برای مدیریت مؤثر آن موقعیت‌ها آموزش می‌دهد.
درمان گروهی
ارتباط با افرادی که تجربهٔ شرمساری از بدن را داشته‌اند، می‌تواند ابزاری قدرتمند برای حمایت و تأیید باشد. جلسات درمان گروهی، فضایی امن برای به اشتراک گذاشتن تجربیات، یادگیری از یکدیگر و ایجاد حس تعلق فراهم می‌کند.
رویکرد درمانی مناسب برای شما چیست؟
مؤثرترین درمان برای احساس شرم از بدن به نیازها و تجربیات خاص فرد بستگی دارد. یک روانشناس یا درمانگر می‌تواند شرایط را ارزیابی کند و مناسب‌ترین ترکیب از درمان‌ها را توصیه کند. چیزی که بسیار اهمیت دارد، این است که در طول مسیر درمان، هرگز نکات زیر را فراموش نکنید:
ایجاد رابطه سالم با غذا و ورزش
به جای رژیم گرفتن یا ورزش کردن برای تنبیه، روی تغذیهٔ بدن خود و حرکت دادن آن به روش‌هایی که از آن‌ها لذت می‌برید، تمرکز کنید.
محدود کردن قرار گرفتن در معرض رسانه‌های اجتماعی
حساب‌هایی را که استانداردهای زیبایی غیر واقعی را ترویج می‌کنند، دنبال نکنید و صفحات خود را با محتوای مثبت در مورد تصویر بدن مدیریت کنید.
دستاوردهای خود را جشن بگیرید
روی همهٔ کارهای شگفت‌انگیزی که بدنتان به شما امکان می‌دهد انجام دهید، تمرکز کنید.
سوالات متداول
شرم از بدن چه تأثیری روی سلامت روانی فرد دارد؟
اگر احساس شرم از بدن در مراحل اولیه، درمان نشود، می‌تواند منجر به افسردگی، تمایل به آزار رساندن به خود یا دیگران، افکار خودکشی و اضطراب مداوم شود.
آیا جلسات مشاوره آنلاین روانشناسی برای درمان بادی شیمینگ کافی است؟
اگر تمایل ندارید که از مشاورهٔ حضوری استفاده کنید، جلسات آنلاین هم گزینهٔ خوبی برای درمان این مشکل است. مطمئن باشید که اگر نیاز به مراجعهٔ حضوری باشد، روانشناس‌تان بعد از بررسی شرایط شما، حتماً آن را با شما مطرح خواهد کرد.
