الگوهای ناسالم
انسان موجودی اجتماعی است که ذاتاً به برقراری ارتباط نیاز دارد. از لحظهٔ ورود به دنیا، ما خواهان گرما و امنیت پیوندهای عاطفی هستیم. این ارتباطات، چه با خانواده و چه بادوستان یا شرکای عاشقانه، حس تعلق، تأیید و حمایت را برای ما به ارمغان میآورد. با این حال، ماهیت اصلی تمایل ما به برقراری ارتباط در برخی موارد، میتواند به الگوی ناسالمی تبدیل شود که یکی از آنها اعتیاد به روابط عاطفی است.
یک آشفتگی درهم پیچیده
فرشی را تصور کنید که با نخهای عشق، اعتماد و آسیبپذیری با دقت بافته شده است. هر نخ، نمایانگر یک پیوند عاطفی مهم در زندگی ما است. در یک فرش سالم، نخها به زیبایی در هم تنیده میشوند و یک کل حمایت کننده را ایجاد میکنند. برای کسانی که با اعتیاد به رابطه دست و پنجه نرم میکنند، این فرش به یک آشفتگی درهم پیچیده تبدیل میشود. رفتارهای وسواس گونه، ترس از رها شدن و حس تحریف شده از خود، مرکز صحنه را به خود اختصاص داده و تهدید میکنند که بافت اصلی این روابط را از هم باز خواهند.
این مقاله به پیچیدگیهای اعتیاد به روابط عاطفی میپردازد. ما به ریشههای اصلی، رفتارهای مشخص و عواقب احتمالی این وضعیت خواهیم پرداخت. همچنین شما را به استراتژیهایی برای تقویت دلبستگیهای سالم و پیمودن مسیر بهبودی مجهز میکنیم. با ما همراه باشید؛ بیایید نخ ها را از هم باز کنیم، الگوهای زیربنایی را درک کنیم و در نهایت، فرش ارتباطات سالم و پایدار را ببافیم.
درک اعتیاد به روابط عاطفی
اعتیاد به روابط عاطفی که به عنوان اعتیاد به عشق نیز شناخته میشود، الگویی از وابستگی عاطفی شدید و ناسالم به فردی دیگر است. این وابستگی، اغلب به صورت رفتارهای وسواس گونه مانند جستجوی مداوم اطمینان خاطر، ترس از رها شدن و مشکل در حفظ حس استقلال در خارج از رابطه، بروز پیدا میکند.
افرادی که با این نوع اعتیاد دست و پنجه نرم میکنند، ممکن است روابط خود را بالاتر از هر چیز دیگری در اولویت قرار دهند و از نیازها، مسئولیتها و رشد شخصی خود غفلت کنند. این افراد اغلب نیاز دارند تا برای درک شرایط خود با یک روانشناس صحبت کرده و در جلسات مشاوره فردی شرکت کنند.
علائم اعتیاد به روابط عاطفی
در حالی که اعتیاد به روابط عاطفی در یک طیف پنهان قرار میگیرد و اغلب ناشناخته باقی میماند، اما برخی علائم و نشانههای رایج وجود دارد که ممکن است مشکل را نمایان کند. این علائم عبارت هستند از:
- اشتغال ذهنی وسواس گونه: رابطه برای فرد، بخش قابل توجهی از زمان و انرژی ذهنیاش را به خود اختصاص میدهد و باعث پریشانی و غفلت از سایر حوزههای زندگی میشود.
- وابستگی عاطفی: فرد به شدت به تأیید عاطفی و حمایت شریک زندگی خود متکی است و بدون حضور او احساس گمگشتگی یا نقصان دارد.
- ترس از رها شدن: فرد ترس شدیدی دارد از اینکه توسط شریک زندگی رها یا طرد شود. همین موضوع منجر به اضطراب و رفتارهای چسبنده میشود.
- پایین بودن عزت نفس: عزت نفس فرد به شدت با تأیید و پذیرش شریک زندگیاش مرتبط است و منجر به نوسانات در عزت نفس بر اساس اعمال یا سخنان شریک زندگی میشود.
- احساس تحریف شده از خود: هویت و حس فردیت فرد با شریک زندگیاش در هم تنیده و مبهم میشود.
- غفلت از نیازهای شخصی: علایق شخصی، سرگرمیها و ارتباطات اجتماعی اغلب برای گذراندن وقت با شریک زندگی، نادیده گرفته میشود.
- پذیرش رفتارهای آزار دهنده: برای جلوگیری از رها شدن، ممکن است با رفتارهای ناسالم یا آزاردهندهٔ شریک زندگی کنار بیاید یا آنها را توجیه کند.
ریشههای اعتیاد به روابط عاطفی
ریشههای اعتیاد به روابط عاطفی اغلب در تعامل پیچیدهای از عوامل نهفته است. برخی از این عوامل عبارتاند از:
سبکهای دلبستگی ناسالم
تجربیات دوران کودکی و الگوهای دلبستگی میتوانند نحوهٔ شکلگیری و حفظ روابط ما را در بزرگسالی تحت تأثیر قرار دهند. افرادی که در دوران کودکی با والدینی سرد و بیعاطفه یا بیش از حد کنترلگر بزرگ شدهاند، ممکن است سبک دلبستگی ناایمن (اضطرابی، اجتنابی یا دودل) را در خود پرورش دهند. به دلیل نیاز شدید به تأیید و وابستگی ناسالم به شرکای عاطفی در بزرگسالی، این الگوهای ناسالم کودکی منجر به اعتیاد به روابط عاطفی میشوند.
پایین بودن عزت نفس
کمبود عزت نفس به معنای داشتن تصویری منفی از خود و احساس بیارزشی است. افرادی که با عزت نفس پایین دست و پنجه نرم میکنند، ممکن است برای احساس ارزشمندی به تأیید و محبت دیگران وابسته شوند. این وابستگی، اغلب در روابط عاطفی نمود پیدا کرده و به شکل اعتیاد به تأیید و محبت شریک عاطفی بروز پیدا میکند.
آسیب و غفلت عاطفی
تجربیات آسیبزای دوران کودکی مانند سوءاستفادهٔ عاطفی، غفلت والدین در مراقبت از کودک یا از دست دادن یکی از والدین، میتواند بر احساس امنیت و عزت نفس فرد تأثیر بگذارد. این تجربیات منفی، فرد را مستعد ایجاد الگوهای دلبستگی ناایمن و در نهایت، اعتیاد به رابطهٔ عاطفی در بزرگسالی میکند.
ویژگیهای شخصیتی
ویژگیهای شخصیتی خاص، مانند وابستگی متقابل، کمالگرایی یا نیاز شدید به تأیید، میتواند خطر ابتلا به اعتیاد به روابط عاطفی را افزایش دهد.
عواقب اعتیاد به روابط عاطفی
اعتیاد به روابط عاطفی میتواند عواقب گسترده و مخربی برای هر دو نفری که درگیر رابطه هستند و همچنین عزیزان آنها داشته باشد. به همین دلیل است که بیشتر روانشناسها در جلسات مشاوره روابط عاطفی تلاش میکنند به شناخت مناسبی از شرایط زوجها برسند و در صورت وجود چنین مشکلی، در همان ابتدای راه برای رفع ان تلاش کنند.
عواقب اعتیاد به رابطه عاطفی برای فرد
- فشار بر روابط: تمرکز شدید بر رابطهٔ اصلی میتواند سایر روابط مهم، مانند روابط با خانواده و دوستان را تحت فشار قرار دهد.
- گردباد احساسات: رابطه به منبعی برای بیثباتی عاطفی تبدیل میشود و فراز و نشیبهای آن بر اساس اعمال یا حالات روحی شریک زندگی تعیین میشود.
- از دست دادن خود: هویت و حس فردیت فرد به طور فزایندهای با رابطه گره میخورد و منجر به از دست دادن فردیت میشود.
- رفتارهای مخرب: برای حفظ رابطه، فرد درگیر رفتارهای ناسالم یا مخرب با خود می شود، مانند:
- دروغ گفتن یا پنهان کاری برای جلوگیری از ناراحتی شریک زندگی
- تغییر رفتارها و علایق برای جلب رضایت شریک زندگی
- تحمل سوء رفتار یا آزار عاطفی برای جلوگیری از رها شدن
عواقب اعتیاد به رابطه عاطفی برای شریک زندگی
- فشار و کنترل: رفتارهای کنترل کننده و پر نیاز فرد میتواند شریک زندگی او را خفه کند و منجر به احساس فشار و محدودیت شود.
- از دست دادن استقلال: تمرکز بیش از حد بر رابطه میتواند شریک زندگی را از علایق، دوستان و فعالیتهای شخصی خود دور کند.
- مسئولیت عاطفی بیش از حد: شریک زندگی فرد معتاد به رابطه، ممکن است احساس کند که مسئولیت دائمی برای مدیریت احساسات و رفاه عاطفی او را بر عهده دارد.
عواقب اعتیاد به رابطه عاطفی برای اطرافیان
- نگرانی و استرس: اعضای خانواده و دوستان فرد معتاد به رابطه، ممکن است در مورد رفاه او و پویایی ناسالم رابطه نگران باشند.
- فاصله گرفتن: عادات و رفتارهای فرد معتاد به رابطه میتواند باعث دوری و کاهش ارتباط با سایر افراد در زندگی او شود.
- ناتوانی در کمک: دوست داشتن کسی که با اعتیاد به روابط عاطفی دست و پنجه نرم میکند برای اطرافیان دشوار است. به ویژه اگر آنها ندانند چگونه به او کمک کنند.
راهکارهایی برای درمان اعتیاد به روابط عاطفی
سفر به سوی بهبودی اعتیاد به روابط عاطفی فرآیندی است شامل خودشناسی، ایجاد مکانیسمهای مقابلهای سالم و پرورش دلسوزی نسبت به خود. در این سفر پر چالش شما میتوانید به مشاوره زوج درمانی مراجه کنید و مسیر خود را با زوج درمانی آغاز کنید.
ما در ادامه به بررسی استراتژیهای مختلفی پرداختهایم که شما را برای رها شدن از الگوهای ناسالم و پرورش روابط رضایتبخش توانمند میکنند و ممکن است درمانگرتان بر اساس شرایط شما از یکی از این راهها و یا ترکیبی از آنها استفاده کند.
1. ایجاد خودآگاهی
شناسایی محرکها
موقعیتها، احساسات یا رفتارهایی که نیاز شما به تأیید و یا ترس از رها شدن در روابط را تحریک میکند، شناسایی کنید.
نوشتن دفترچه خاطرات
ثبت منظم افکار و احساسات در دفترچهٔ خاطرات میتواند به شما در درک الگوهای عاطفی خود و شناسایی زمینههای رشد، کمک کند.
درمان
به دنبال کمک گرفتن از یک درمانگر با تجربه در زمینهٔ درمان اعتیاد به روابط عاطفی باشید. آنها شما را در مسیر خودشناسی راهنمایی کرده و استراتژیهای شخصیسازی شده ای برای بهبود را توسعه میدهند.
2. پرورش عزت نفس سالم
به چالش کشیدن باورهای منفی
باورهای منفی در مورد خود که به وابستگی شما به دیگران برای تأیید شدن، دامن میزند را شناسایی و به چالش بکشید.
تمرکز بر نقاط قوت
به نقاط قوت، دستاوردها و ویژگیهای مثبت خود فکر کنید.
مراقبت از خود
فعالیتهایی را در اولویت قرار دهید که ذهن، بدن و روح شما را تغذیه میکند. این فعالیتها میتوانند شامل ورزش، تغذیهٔ سالم، سرگرمیها و تکنیکهای آرامشبخش مانند مدیتیشن باشند.
3. برقراری مرزهای سالم
شناسایی نیازها
نیازهای عاطفی خود را درک کنید و آنها را به طور قاطعانه با اطرافیان و شریک عاطفی خود در میان بگذارید.
یادگیری نه گفتن
از تعیین مرز و رد درخواستهایی که انرژی شما را تحلیل میبرد یا ارزشهای شما را نقض میکند، نترسید. این، یکی از مهمترین قدمهای شما در درمان اعتیاد به روابط عاطفی است.
فاصله سالم
ایجاد فاصلهٔ سالم در روابط به شما این امکان را میدهد که فردیت خود را حفظ کنید و از وابستگی متقابل جلوگیری کنید.
4. توسعه مکانیسمهای مقابلهای سالم
مهارتهای تنظیم هیجانات
روشهای مقابلهای سالم را برای مدیریت احساسات دشوار مانند استرس، اضطراب یا عصبانیت بیاموزید.
ایجاد یک سیستم حمایتی
خود را با دوستان، اعضای خانواده یا یک درمانگر حمایتی احاطه کنید که بتوانند تقویت مثبت و تشویق ارائه دهند.
تمرکز بر رشد شخصی
فعالیتها و علایقی را دنبال کنید که در خارج از روابط برای شما شادی و احساس موفقیت به ارمغان بیاورد.
5. طرحواره درمانی
طرحواره درمانی نوعی روان درمانی است که میتواند به طور خاص در مقابله با ریشههای اعتیاد به روابط عاطفی مؤثر باشد. این درمان به افراد کمک میکند تا الگوهای عاطفی ناسالم (طرحوارهها) که در دوران کودکی شکل گرفتهاند و در رفتار فعلی آنها نقش دارند را شناسایی و به چالش بکشند. درمان طرحوارهای میتواند شما را به ابزارهایی برای موارد زیر مجهز کند:
شناسایی نیازهای اساسی
نیازهای عاطفی برآورده نشدهٔ خود که باعث وابستگی شما در روابط میشود را تشخیص دهید.
درمان از آسیبهای گذشته
به حل و فصل مسائل حل نشدهٔ دوران کودکی خود بپردازید. مسائلی که بر الگوهای دلبستگی فعلی شما تأثیر میگذارد.
ایجاد مکانیسمهای مقابلهای سالم بزرگسالانه
روشهای جدید و سالمی را برای برآورده کردن نیازهای عاطفی خود به شیوهای بالغ و سازنده توسعه دهید.
سوالات متداول
چگونه بفهمم که درگیر اعتیاد به روابط عاطفی هستم؟
اگر به شریک عاطفی خود وابستگی زیادی دارید و از اینکه او شما را رها کند ترس شدیدی در وجود شماست، مهمترین نشانههای این اعتیاد در شما دیده میشود. حالا اگر با پایین بودن عزت نفس شما همراه باشد و باعث شود که شما تحقیرها و رفتارهای بد او را نادیده بگیرید، قطعاً دچار اعتیاد به رابطهٔ عاطفی هستید.
احساس میکنم همسرم درگیر این اعتیاد است. باید چگونه به او کمک کنم؟
اولین قدم این است که با یک مشاوره آنلاین روانشناسی صحبت کنید. او شما را راهنمایی میکند که در ادامهٔ راه چگونه قدم بردارید و همسر خود را همراه کنید.