نقش روانشناس در آرامش روانی
مسیر زندگی انسان مانند قالی‌ای است که از تار و پودِ تجربه‌ها، چه شاد و چه غم‌انگیز، بافته می‌شود. گاهی اوقات، این تار و پود در هم گره می‌خورد و گره‌هایی ایجاد می‌شود که به تنهایی باز کردنشان دشوار است. در چنین لحظاتی، یافتن راهنما می‌تواند تحول‌آفرین باشد. اینجا است که نقش روانشناس پررنگ می‌شود؛ همدمی حامی در مسیر رسیدن به آرامش روانی. این رابطه، با وجود ارزشمندی‌اش، برای وابستگی دائمی نیست.
روانشناس شما از طریق کاوش مشترک، ابزار و بینش‌هایی را در اختیار شما قرار می‌دهد که برای پیمودن مسیرتان، ضروری هستند. در این مسیر، شما روی یک خط باریک قدم بر می‌دارید و ممکن است وابستگی عاطفی به مشاور خود را تجربه کنید. این مقاله، به شما کمک می‌کند تا دلایل این وابستگی را شناسایی کنید و برای گرفتن تصمیم‌های منطقی و درست، قدم در مسیری بگذارید که بر تعادل ظریف بین یافتن قدرت در حمایت و پرورش تاب‌آوری درونی‌تان تأکید می‌کند.
عشق مراجع به درمانگر چگونه شکل می‌گیرد؟
احساساتی که بیمار نسبت به درمانگر خود پیدا می‌کند گاهی شبیه عشق به نظر می‌رسد؛ اما درک این نکته مهم است که این احساسات، اغلب از جایگاه احساسی متفاوتی نسبت به عشق رمانتیک نشأت می‌گیرند. برخی از مواردی که لازم است درباره وابستگی عاطفی به مشاور بدانید به شرح زیر است:
۱. فرافکنی ناخودآگاه:
بیمار از اینکه این احساسات را به درمانگر خود منتقل می‌کند، آگاه نیست. او به سادگی این احساسات را به طور واقعی نسبت به درمانگر تجربه می‌کند.
۲. مثبت یا منفی:
احساسات می‌تواند شامل احساسات مثبت مانند: تحسین، اعتماد و تمایل به تأیید باشد. همچنین می‌تواند شامل احساسات منفی مانند: خشم، رنجش یا ترس از رها شدن باشد.
۳. ابزاری برای درمان:
در حالی که انتقال ممکن است در ابتدا گیج‌کننده به نظر برسد، یک درمانگر ماهر می‌تواند از آن به عنوان ابزاری برای کمک به بیمار در درک الگوهای عاطفی و پویایی روابط خود استفاده کند. بیمار با کاوشِ این احساسات در محیطی امن و حمایتی، می‌تواند به درک ارزشمندی در مورد روابط گذشته و حال خود دست یابد.
احساسات نسبت به درمانگر به چه شکل‌هایی بروز پیدا می‌کند؟
وابستگی عاطفی به مشاور به شکل‌های مختلفی بروز پیدا کند. همچنین شدت این وابستگی در افراد مختلف، متفاوت است. اگر نسبت احساس می‌کنید به مشاور خود علاقه‌مند شده‌اید و یا روانشناسی هستید که مراجع به شما علاه پیدا کرده، بهتر است ابتدا، نوع و شدت این احساسات را بررسی کنید. در ادامه با برخی از انواع احساسات به مشاور آشنا می‌شوید:
۱. انتقال (Transference)
انتقال، مفهومی است که توسط زیگموند فروید توسعه یافته است. این مفهوم، پدیده‌ای در روان‌درمانی است که در آن بیمار، ناخودآگاه احساسات و عواطفی را که نسبت به افراد مهم گذشتهٔ خود (والدین، خواهر و برادر یا هر کسی که نقش مهمی در زندگی بیمار داشته است) تجربه کرده، به درمانگرش منتقل می‌کند. خوب است بدانید که انتقال بخشی عادی از درمان است و لزوماً نشان دهنده‌ٔ وابستگی رمانتیک یا ناسالم نیست. نقش درمانگر، حفظ مرزهای حرفه‌ای و راهنمایی بیمار در درک منشأ و ماهیت این احساسات است.
۲. وابستگی و دلبستگی
رابطه درمانی، ذاتاً پرورش دهنده و حمایتی است. درمانگر، فضایی امن را برای بیمار فراهم می‌کند تا خود را به راحتی ابراز کند و بدون ترس از قضاوت شدن به کاوش در آسیب‌پذیری‌هایش بپردازد. این سطح از مراقبت و توجه می‌تواند حس وابستگی و دلبستگی ایجاد کند؛ درست شبیه پیوندی که بین کودک و مراقب او شکل می‌گیرد.
۳. تقویت مثبت
در طول درمان، درمانگر پیشرفت بیمار را تأیید و تشویق می‌کند و برای تلاش‌ها و آسیب‌پذیری‌های او راه‌های تقویتی مثبت ارائه می‌دهد. این امر می‌تواند تأثیر عمیقی روی بیمار داشته باشد؛ به ویژه برای افرادی که در زندگی خود چنین حمایتی را به طور مداوم تجربه نکرده‌اند.
۴. ایده‌آل‌سازی
در برخی موارد، بیمار ممکن است درمانگر را ایده‌آل‌سازی کند و ویژگی‌هایی مانند: حکمت، قدرت و همدلی را به طور غیر واقعی به او نسبت دهد. این ایده‌آل‌سازی می‌تواند احساس تحسین و حتی وابستگی به کمال تصور شدهٔ درمانگر را تقویت کند.
دلایل وابستگی عاطفی به مشاور چیست؟
چندین دلیل روانشناختی بالقوه برای وابستگی عاطفی به مشاور وجود دارد که در ادامه، مهمترین آن‌ها را ذکر کرده‌ایم:
۱. فقدان سیستم حمایتی
ممکن است بیمار در خارج از جلساتِ درمان از سیستم حمایتی محکمی برخوردار نباشد. فقدان سیستم حمایتی می‌تواند باعث شود که بیمار به صورت مداوم برای تأیید عاطفی و راهنمایی به شدت به روانشناس خود وابسته شود.
۲. ترس از رها شدن
اگر بیمار در گذشته تجربهٔ رها شدن یا نادیده گرفته شدن داشته باشد، رابطه درمانی می‌تواند نیاز او به دلبستگی را برآورده کند. این ترس می‌تواند منجر به مشکلاتی در پایان دادن به جلسات درمانی یا برداشتن گام‌هایی به سمت استقلال شود.
۳. درماندگی آموخته شده
اگر بیمار سابقهٔ درماندگی داشته باشد، ممکن است این باور در او شکل گرفته باشد که قادر به حل مشکلات به صورت مستقل نیست. راهنمایی و حمایت روانشناس به طور ناخواسته می‌تواند این باور را تقویت کند و مانع از توسعهٔ اتکای به خود شود.
۴. ایده‌آل‌سازی و درماندگی
همان‌طور که گفتیم، بیمار ممکن است روانشناس خود را ایده‌آل‌سازی کند و به او ویژگی‌ها و توانایی‌های غیر واقعی نسبت دهد. بیایید از زاویه‌ای دیگر نیز به این موضوع توجه کنیم! این ایده‌آل‌سازی می‌تواند باعث شود فرد خود را در مواجهه با چالش‌ها، بدون حمایت درمانگر ناتوان ببیند. در چنین شرایطی او خود را در سختی‌ها درمانده‌ای می‌بیند که نمی‌تواند به تنهایی از پس مشکلاتش برآید.
۵. دشواری در تنظیم هیجان‌ها
اگر بیمار در مدیریت احساسات خود مشکل داشته باشد، ممکن است برای تنظیم هیجان‌های خود به کمک و تخصص درمانگر تکیه کند. این وابستگی می‌تواند مانع از توسعهٔ سازوکارهای مقابله‌ایِ شخصی او شود.
۶. انتظارات غیر واقع‌بینانه از درمان
بیمار ممکن است انتظارات غیر واقع‌بینانه‌ای از درمان داشته باشد و تصور کند که درمان، به سرعت مشکلات او را حل می‌کند. این امر می‌تواند در صورت عدم مشاهدهٔ نتایج فوری، منجر به ناامیدی و ادامهٔ وابستگی شود.
اگر عاشق روانشناسم شدم چه کنم؟
در حالی که وابستگی عاطفی به مشاور خود غیرمعمول نیست، درک این نکته مهم است که این احساسات ریشه در خودِ رابطه درمانی دارند. ما در ادامه، مراحلی را ذکر کرده‌ایم که می‌توانید در صورت
احساس علاقه به روانشناس خود، آن‌ها را انجام دهید تا رابطه را با منطق و به طور صحیح پیش ببرید:
۱. احساسات خود را درک و تأیید کنید
اولین قدم، پذیرش و درک این احساسات نوظهور، بدون قضاوت است. این احساسات می‌توانند گیج‌کننده باشند و از عواملی مانند: انتقال، وابستگی و مراقبت واقعی درمانگر ناشی شوند.
۲. احساسات خود را با روانشناس در میان بگذارید
مهمترین گام، صحبت صریح و صادقانه در مورد این احساسات با روانشناس خود در جلسهٔ درمانی است. این کار فضایی امن برای درک منشأ و ماهیت این احساسات و کاوش راه‌های سالم‌تر برای مدیریت آن‌ها در چارچوب رابطه‌درمانی ایجاد می‌کند.
۳. به دنبال توضیحات جایگزین باشید
همراه با روانشناس خود، به دنبال توضیحات جایگزین برای احساسات خود باشید. شاید این احساسات به کمبود حمایت خارج از جلسات درمانی، برآورده نشدن نیازها در زندگی شخصی یا تمایل به تأیید و ارتباط، مرتبط باشند.
۴. مرزهای حرفه‌ای را حفظ کنید
به خاطر داشته باشید که روانشناس شما فردی حرفه‌ای با الزامات اخلاقی است. حفظ مرزهای حرفه‌ای برای فرآیند درمانی و سلامتی شما ضروری است. برقراری هرگونه ارتباط، خارج از جلسات درمانی، نامناسب و غیرمجاز است.
۵. استراحت از جلسات را در نظر بگیرید
اگر شدت احساسات شما باعث می‌شود حفظ عینیت در جلسات درمانی دشوار باشد، استراحت موقت ممکن است مفید باشد. این کار می‌تواند فضایی برای پردازش احساسات و ارزیابی مجدد نیازهایتان به شما بدهد.
راه حل دیگر این است که جلسات حضوری را مدتی به جلسات مشاوره آنلاین روانشناسی تبدیل کنید و برای طی کردن روند درمان به این شکل هم با روانشناس خود در ارتباط باشید و هم کمی از فضای ارتباطی نزدیک، دور بمانید.
۶. به دنبال حمایت بیشتری باشید
با یک دوست، فرد مورد اعتماد از خانواده یا یک درمانگر دیگر به جز درمانگر فعلی خود در مورد احساسات خود صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند حمایت و دیدگاه بهتری به شما ارائه دهند.
در مسیر درمان چه نکاتی مهم است؟
به یاد داشته باشید که روانشناس شما اولویت را بر سلامت و عملکرد اخلاقی شما قرار می‌دهد. او برای مواجهه با چنین موقعیت‌هایی با حساسیت و حرفه‌ای‌گری آموزش دیده است. برقراری ارتباط صریح و بدون پرده در رابطه‌درمانی، کلید اصلی برای رسیدگی به این احساسات به روشی سالم و سازنده است.
همچنین فراموش نکنید که وابستگی عاطفی به مشاور در طول درمان، غیرمعمول نیست و می‌تواند ابزاری ارزشمند برای خودکاوی باشد. نقش درمانگر حفظ مرزهای حرفه‌ای و راهنمایی بیمار برای درک ماهیت این احساسات است. زیرا هدف نهایی درمان، کمک به بیمار برای توسعهٔ سازوکارهای مقابله‌ای سالم و ایجاد حس اتکای به خود و در نهایت رسیدن به استقلال در زمینهٔ سلامت عاطفی است.
سوالات متداول
از کجا بفهمم که وابستگی عاطفی به مشاور خود پیدا کرده‌ام؟
احساس بی‌قراری، نیاز به ارتباط مداوم با درمانگر، تمرکز روی ارتباط با درمانگر به جای تمرکز روی درمان خود و احساساتی از این دست، می‌تواند نشان‌گر چنین وابستگی‌ای باشد.
چگونه می‌توانم دربارهٔ این موضوع با یک درمانگر دیگر صحبت کنم؟
شما می‌توانید با رزرو وقت مشاوره از کلینیک سفیران آگاهی، این موضوع را با یک طرحواره درمانگر در میان بگذارید و برای کنترل اوضاع از او کمک بگیرید.
آیا لازم است موضوع را با درمانگرم در میان بگذارم؟
بله. صداقت در هر ارتباطی، مهمترین امر برای حفظ صحیح آن ارتباط است. در رابطه با درمانگر نیز این نکته، صادق است. مطمئن باشید که او برای هدایت درست این مسئله، آموزش دیده است.
