طرحواره درمانی و فرزند پروری
در طرحواره درمانی، تأکید بر فرزند پروری بسیار زیاد است. زیرا طرحوارههای هر انسان در دوران ما مراحل اولیه کودکی و در رابطه با والدین و اطرافیان نزدیکش شکل میگیرد. باتوجه به اینکه همه عمر خود را در خانه و با اعضای خانواده سپری میکنیم، طرحواره درمانگرها تأکید زیادی دارند که والدین برای تربیت فرزند خود، آ گاهانه و بر اساس اصول طرحواره درمانی و روانشناختی گام بردارند.
والدین آگاه، فرزندپروری آگاهانه
هنگامی که والدین بتوانند تاثیر تجربههای زندگی خودشان را بر روی کودکان ببینند، احتمال کمتری دارد که خودشان را در بروز اختلال کودک مقصر بدانند و احساس گناه کنند. چنین فهمی به والدین کمک میکند تا احساس کنند که طرز فکرشان در مورد کودک، جدی گرفته میشود.
شناختن طرحوارههای فعال و ذهنیتهای طرحوارهای به والدین کمک میکند تا از الگوهای واکنشی خود در برابر کودک آ گاه بشوند و بتوانند هیجان هایشان را به شکل بهتری مدیریت کنند. سپس آنها میتوانند والدین آرامتر و حمایتگری شوند که خودشان میخواهند.
هرچقدر والدین بتوانند با مراقبت از ذهنیت کودک آسیب پذیر یا عصبانی در خود واکنش های نامناسبشان را کمتر کنند، آنگاه میتوانند با کودک خود تعامل موثرتری داشته باشند. همچنین، به والدین کمک میشود تا متوجه شوند که چگونگی حالتهای هیجانی آنها بر نحوه تعامل با فرزندشان، تاثیر میگذارد. اهداف کار بر ذهنیت، تقویت ذهنیت بزرگسال سالم و ذهنیت مراقب و راهنما (از طریق آ گاهی یافتن و احترام گذاشتن) است.
هدف طرحواره درمانی
هدف از طرحواره درمانی در مورد ذهنیتهای ناکارامد مثل مراقب بی تفاوت، ضعیف کردن آنها و یا حتی دور کردن ذهنیتهای ناکارامد مثل ذهنیتهای والد تنبیهگر است. گاهی اوقات والدین احساس میکنند که این ذهنیتها بخش مهمی از وجودشان است و اینکه نقش محافظت کنندگی را ایفا میکنند.
به طور مثال: وقتی که من در ذهنیت تنبیهگر هستم، فرزندم با من ناسازگاری نمیکند. در این موقعیتها، والدین به کنار گذاشتن این ((بخش ها))، تمایل ندارند؛ به ویژه اگر مورد دیگری از انواع روشهای اعمال قدرت را تجربه نکنند.
کار کردن برای تقویت و رشد ذهنیت بزرگسال سالم/ مراقب و راهنما، اهمیت بسیاری دارد؛ بنابراین، این ذهنیتی است که در مداخلههای تجربی تقویت میشود و مکررا فراخوانی میشود: تصور کن که شما در ذهنیت بزرگسال سالم هستی. یک فرد مطمئن و آرام در موقعیت … چطور فکر میکند؟
اهمیت شناخت ذهنیتها و طرحوارههای فعال والدین
شناخت طرحوارهها و ذهنیتها و هدایت آنها به سمت ذهنیت بزرگسال سالم/ مراقب و راهنما قادر است به والدین کمک کند تا مراقب خودشان باشند و در عین حال نیازهای واقعی کودک را بشناسند و به آنها توجه نشان دهند. ذهنیت والد تنبیهگر و ضعیف کنار گذاشته میشوند؛ چراکه آنها کارکرد سالم و مثبتی ندارند. ذهنیت کودک خشمگین، جهت دهی و راهنمایی میشود تا احساسات و نیازهایش را به روش مناسبی بیان کند. در نهایت ذهنیت بزرگسال سالم/ مراقب و راهنما در والدین مسئول ایجاد یکپارچگی بین ذهنیتهای مختلف را بر عهده میگیرند تا همگی آنها را برای ایجاد کارکردهای سالم مدیریت کند؛ به گونهای که هم زمان به نیازهای فردی والدین و کودک، توجه شود.
شناسایی ریشهها
در ابتدای مسیر درمان و قرار گرفتن در مسیر درست، ابتدا باید ریشههای مشکلات شناسایی شوند. شناسایی طرحوارهها و ذهنیتهای ناکارآمد در این زمینه بسیار حائز اهمیت است.
به طور مثال ذهنیت والد تنبیه گر، مادر را متهم، محکوم و سرزنش میکند و احساس شایستگی اورا تضعیف میکند و در صورتی که این ذهنیتها ناشناخته بمانند و درمان نشوند.
بعدها هنگامی که کودک بزرگتر شود؛ با گفتن جمله ای مثل (تو مامان بدی هستی) مادر در خطر از دست دادن بخش بزرگی از اعتماد به نفسش قرار میگیرد و در شرایطی مشابه ممکن است طرحوارههای مادر فعال بشوند و دلیلی برای عیب جویی و سرزنش خود باشد.
خطرات ناشناخته ماندن طرحوارهها
ناشناخته ماندن طرحوارههای فعال و درمان نشدن آنها باعث مختل شدن زندگی والدین و کودکان میشود. به صورتی که مدیریت احساس گناه برای والدینی که طرحواره نقص و شرم یا وابستگی/ بی کفایتی، بسیار سخت است، زیرا این طرحوارههای آنها، مکررا آنها را وارد انواع گوناگون ذهنیتها میکند.
به این ترتیب که ذهنیتهای کودک آسیب پذیر و کودک طرد شده فعال شده است و سپس خیلی سریع به وسیله ذهنیت های مقابلهای ناکارامد (مثل ذهنیت مراقب عصبانی، یا مراقب بیتفاوت) محافظت میشود که پس از آن به سرعت ذهنیتهای خود انتقادی (ذهنیت والد تنبیه گر) فعال میشوند. در این چرخش ذهنیتها، پیدا کردن ذهنیت بزرگسال سالم و ذهنیت مراقب و راهنما کار بسیار دشواری است.
پس از اینکه طرحوارهها و ذهنیتها شناسایی شدند، آنگاه میتوان با استفاده از روشهای درمان شناختی_ رفتاری آنها را به چالش کشید.
قدم اول به سمت والد آگاه شدن
پس قدم اول در این زمینه شناخت طرحوارهها و ذهنیتهای والدین است؛ که سفیران آ گاهی این امکان رو برای دوستانی که مایل به شناخت و درمان طرحوارهها و ذهنیتهای خودشان هستند، فراهم کرده است و شما میتوانید از طریق پرسشنامه 90 سوالی طرحواره یانگ و پرسشنامه ذهنیتهای طرحوارهای به صورت کاملا رایگان به شناخت اولیه این طرحوارهها و ذهنیتها دست پیدا کنید و متعاقبا تحلیل این تستها خدمت شما ارسال میگردد.