در سال‌های اخیر، بسیاری از روان‌شناس‌ها و افراد مختلف دربارهٔ بیش فعالی مطالب گوناگون نوشته و منتشر کرده‌اند. در دسترس بودن اطلاعات و حجم زیاد مطالب درباره اختلال نقص توجه باعث شده است که افراد زیادی این سؤال را از خودشان بپرسند که آیا بیش فعالی دارند؟ در این مقاله می‌خواهیم علائم بیش فعالی در بزرگسالان را بررسی کنیم و به روش‌های درمان آن بپردازیم.
اختلال نقص توجه چیست؟
بیش فعالی (ADHD) یا اختلال نقص توجه یکی از اختلال‌های شایع در دوران کودکی است. طبق تحقیقات روانشناسی، حدود ۳ تا ۵ درصد از کودکان کمتر از ۷ سال و نوجوانان از این اختلال رنج می‌برند. اگر درمان بیش فعالی در دوران کودکی شروع نشود، فرد در دوران بزرگسالی هم عوارض شدید بیش فعالی را تجربه می‌کند.
مطالعات روان‌کاوی نشان می‌دهد که حدود ۶۰ درصد از کودکان بیش فعال به درستی درمان نمی‌شوند؛ در نتیجه در دوران بزرگسالی هم از عواقب آن رنج می‌برند. بیش فعالی در بزرگسالان نشانه‌های کمتری دارد، ولی بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد تأثیر می‌گذارد و ممکن است در روابط خانوادگی و حرفه‌ای مشکل ایجاد کند.
ریشه‌های اختلال نقص توجه چیست؟
با وجود اینکه تحقیقات زیادی دربارهٔ اختلال نقص توجه انجام شده است، اما علت‌های به وجود آمدن آن دقیقا مشخص نیست. با این حال، تحقیقات متخصصان نشان می‌دهد که کاهش دوپامین از عوامل مؤثر در به وجود آمدن اختلال بیش‌فعالی است. طبق نتایج آزمایش‌ها و تحقیقات عصبی، میزان دوپامین در مغز مبتلایان ADHD کمتر از افراد عادی است.
به بیان دیگر، بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی، مادهٔ خاکستری کمتری در مغزشان وجود دارد. در نتیجه، در گفتار، خودکنترلی، تصمیم‌گیری و کنترل عضله‌ها و ماهیچه‌ها دچار مشکل می‌شوند. وراثت، مصرف الکل و دخانیات در دوران بارداری و قرار گرفتن در معرض آلاینده‌هایی مثل سرب یا سموم دفع آفات از دیگر علت‌های به وجود آمدن اختلال نقص توجه هستند.
علائم بیش فعالی در بزرگسالان چیست؟
علائم بیش فعالی در بزرگسالان با نشانه‌های ADHD در کودکان متفاوت است. به‌طور کلی علائم بیش فعالی در بزرگسالان شامل: نقص توجه و تمرکز، مشکلات حرکتی و روانی، رفتارهای تکانشی و بدون تفکر، مشکل در روابط بین فردی، بی‌نظمی، ناهمانگی در شغل و تمرکز بیش از حد است. در ادامه، هر کدام از این نشانه‌ها را توضیح می‌دهیم.
نقص توجه و تمرکز
فردی که از اختلال نقص توجه رنج می‌برد، نمی‌تواند برای طولانی مدت روی کار مشخصی تمرکز کند. مثلاً، درس خواندن و کارکردن به مدت ۴ تا ۶ ساعت برای این افراد مشکل است. دانشجویی که ADHD دارد، حین درس خواندن، رؤیاپردازی می‌کند یا خیلی زود حواسش پرت می‌شود.
به‌علاوه، مشکل عدم توجه و تمرکز باعث می‌شود که فرد مدام وسایلش را گم کند یا دنبال وسایلش بگردد. معمولا افراد مبتلا به ADHD در پیدا کردن وسایلی مثل کلید، سوئیچ، خودکار و کیف پول و به خاطر سپردن محل نگهداری آن‌ها مشکل دارند.
مشکلات حرکتی و روانی
یکی از علائم بیش فعالی در بزرگسالان، بی‌قراری هنگام نشستن و ایستادن است. افرادی که بیش فعالی دارند، نمی‌توانند ساعت‌های طولانی در کلاس بنشینند و احساس بی‌قراری می‌کنند. بی‌قراری این افراد، خودش را در حرکت دادن تکانشی دست یا پا نشان می‌دهد.
رفتارهای تکانشی بدون تفکر
شاید افرادی که با بزرگسال بیش فعال در ارتباط هستند، بیشتر این مسئله را درک کنند. افراد بیش فعال، بدون مقدمه و بدون فکر کردن به عواقب کارشان، شروع به حرف زدن می‌کنند. تصمیم‌گیری عجولانه، ازدواج سریع و بدون فکر، استعفا دادن از محل کار یا طلاق عجولانه می‌تواند از جمله علائم بیش فعالی در بزرگسالان باشد. این افراد معمولا در بحران‌ها و موقعیت‌های مهم زندگی، بدون فکر کردن تصمیم می‌گیرند و ممکن است در آینده پشیمان شوند.
تمرکز بیش از حد
فرد بیش فعال دوست ندارد روی کارهایی که به آن‌ها علاقه‌ای ندارد، تمرکز کند؛ به همین دلیل تمام هوش و حواسش را روی کارهای محبوبش می‌گذارد و در آن‌ها غرق می‌شود. مثلاً ساعت‌ها کتاب می‌خواند، فیلم می‌بیند یا بازی می‌کند. این رفتار ممکن است برای آن‌ها مشکل ایجاد کند. برای مثال، دانشجویی را در نظر بگیرید که در روزهای آخر امتحان به جای درس خواندن، نقاشی می‌کشد یا موسیقی تمرین می‌کند.
مشکل در روابط بین فردی
علائم بیش فعالی در روابط بین فردی مثل روابط عاطفی، رابطهٔ فرد با پدر و مادر و رابطهٔ شغلی و حرفه‌ای هم خودش را نشان می‌دهد. کسی که اختلال نقص توجه دارد، ممکن است با حرف‌ها و شوخی‌های نسنجیده، دوستان و اطرافیانش را ناراحت کند.
به علاوه، فرد بیش فعال در به خاطر سپردن تاریخ‌های مهم هم مشکل دارد. بنابراین، نباید از او انتظار داشته باشید که تاریخ‌های تولد یا سالگردها را دقیقا به یاد داشته باشد. همچنین، بعضی از کسانی که مبتلا به ADHD هستند، بی‌ثباتی هیجانی دارند. یعنی ممکن است تعهد به داشتن یک رابطه عاطفی طولانی مدت آن‌ها را خسته و فرسوده کند. به بیان دیگر، این افراد به دنبال تنوع و تجربه‌های متفاوت هستند.
درمان بیش فعالی در بزرگسالان
کسانی که با توجه به علائم مذکور، تصور می‌کنند بیش فعالی دارند، در درجهٔ اول باید از خدمات مشاوره آنلاین روانشناسی استفاده کنند. روانشناس از آن‌ها تست بیش فعالی می‌گیرد و سپس با توجه به شرایط و نوع اختلال آن‌ها، راهکارهای درمان ADHD در بزرگسالان را پیشنهاد می‌کند. فعالیت‌های زیر از جمله رویکردهایی هستند که به درمان بیش فعالی در بزرگسالان کمک می‌کنند.
ورزش منظم و تغذیه سالم
در کنار استفاده از خدمات مشاوره آنلاین بیش‌فعالی در بزرگسالان پیشنهاد می‌شود که برای تخلیهٔ انرژی، ورزش کنید و از رژیم غذایی مناسبی استفاده کنید. ورزش کردن ذهن شلوغ شما را آرام می‌کند و باعث آرامش بدن می‌شود. به‌علاوه، بعضی از مواد غذایی مثل مواد قندی و قهوه سطح هیجان و آدرنالین بدن شما را افزایش می‌دهند و برای افراد بیش فعال مناسب نیستند.
تمرین مدیریت زمان
اگر به تشخیص مشاور، بیش فعالی دارید، یعنی باید بیشتر از بقیه برای مدیریت زمان و اولویت‌بندی کارها تمرین کنید. سعی کنید برای کوچک‌ترین کارها مثل تماس با استاد یا پزشک و تعیین زمان قرار ملاقات با دوستان موعد زمانی مشخصی در نظر بگیرید. برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های مدیریت زمان می‌توانند در این مسیر به شما کمک کنند.
جمع‌بندی
بیش‌فعالی یکی از اختلال‌های شایع روانی است و علائم متعددی دارد. در این مقاله دربارهٔ علائم بیش فعالی در بزرگسالان صحبت کردیم. در صورتی‌که تصور می‌کنید این علائم در زندگی شما مشهود هستند، می‌توانید برای درمان ADHD در بزرگسالان روی خدمات مشاوره آنلاین روانشناسی کلینیک سفیران آگاهی حساب کنید. ما در سفیران آگاهی در زمینهٔ مشاوره روانشناسی برای ایرانیان خارج از کشور فعالیت می‌کنیم و با طرحواره درمانی و رویکردهای درمانی متنوع به شما کمک می‌کنیم زندگی آرام‌تری را در خارج از کشور تجربه کنید.
برای رزرو وقت مشاوره آنلاین اینجا کلیک کنید.
سؤالات متداول
چه زمانی برای درمان بیش فعالی در بزرگسالان باید به روانشناس مراجعه کنید؟
اگر بیشتر از ۶ ماه است که در حال دست و پنجه نرم کردن با علائم اختلال نقص توجه هستید و این علائم جنبه‌های مختلف زندگی شما را تحت تأثیر قرار داده‌اند، باید به روانشناس و مشاور مراجعه کنید.
آیا همهٔ مبتلایان به اختلال نقص توجه به درمان دارویی احتیاج دارند؟
خیر. درمان دارویی برای درمان ADHD در بزرگسالان فقط با تشخیص روان پزشک انجام می‌شود.
مهم‌ترین علائم بیش فعالی در بزرگسالان چیست؟
تمرکز نداشتن، گم کردن وسایل و فراموشکاری، مهم‌ترین علائم بیش فعالی در بزرگسالان هستند.
تشخیص بیش فعالی در بزرگسالان چگونه انجام می‌شود؟
روانشناس با انجام تست‌های مختلف، بیش‌فعالی را تشخیص می‌دهد.
چه عواملی باعث بیش فعالی می‌شود؟
وراثت، مصرف الکل در دوران بارداری و قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها از عوامل اصلی ایجاد بیش فعالی هستند.
آیا می‌توان ADHD را در خانه درمان کرد؟
خیر، برای درمان ADHD باید به مشاور و روانشناس متخصص مراجعه کنید.
